W 1421 roku w tzw. Metryce Mazowieckiej po raz pierwszy w źródłach pojawia się Wołomin. Okazją do wzmianki było nadanie 10 włók (wg dzisiejszych miar około 170 ha) ziemi rycerzowi Stanisławowi z Piwonina, którego dokonał książę mazowiecki Janusz I Starszy. Kamieniem milowym w historii rozwoju Wołomina było oddanie do użytku „Drogi Żelaznej Petersbursko-Warszawskiej” w 1862 roku. Powstanie przystanku kolejowego Wołomin (datowane na rok 1862 lub 1871) stało się czynnikiem napływu i osiedlania się pierwszych przedsiębiorców – w ich zakładach produkcyjnych znajdowała zatrudnienie napływająca do Wołomina ludność. Na obecności kolei skorzystał również Wołomin jako miejsce letnich wyjazdów mieszkańców Warszawy. Słownik Geograficzny z 1893 roku wspomina Wołomin jako letnisko w którym „pobudowano liczne domy i wille służące za letnie mieszkania dla Warszawian”. Bliskość sosnowych lasów i swoisty mikroklimat sprawiały, że były to obszary sprzyjające wypoczynkowi na świeżym powietrzu.

Właścicielami majątku byli w tym czasie Albert i Emilia Ehestädt. Albert, zajęty prowadzeniem w stolicy wytwórni pierników dzierżawił majątek wołomiński (wsie Wołominek i Sławek) zięciowi – Gustawowi Granzowowi. To on właśnie postanowił uczynić z Wołomina miejsce odpoczynku dla mieszkańców Warszawy – z możliwością wybudowania domów. W 1896 rozpoczęła się parcelacja majątku Granzowa – sprzedaż placów pod działki na budowę domów dla letników. Podobną inwestycję podjął wcześniej niezwykle ważny dla naszej społeczności człowiek – Henryk Konstanty Woyciechowski. Pochodzący ze wsi Rączna pod Krakowem architekt nabył w lutym 1894 roku za cenę 29 500 rubli dobra wołomińskie od Emilii Ehestädt, wdowy po Albercie. Składająca się z dworku i 11 zagród chłopskich wieś liczyła zaledwie 124 mieszkańców. Dodatkowym wyzwaniem przed którym stanął Woyciechowski była nieurodzajna i niesprzyjająca rozwojowi rolnictwa ziemia. Te naturalne warunki sprawiały, że Henryk Woyciechowski zamiast w pocie czoła uprawiać ziemię postanowił założyć miasto. Natychmiast przystąpił do przygotowania do parcelacji ziemi – podzielił majątek na dzielnice, sporządził plan ulic (niektóre jak np. Lipińska, Mariańska, Miła czy Polna istnieją do dziś), wyznaczył Rynek (Plac Górnośląski, dziś 3-go Maja). Przyszłe miasto zaczęło nabierać kształtu. W 1898 roku powstaje cegielnia „Dyonizy” (na terenie dzisiejszego Ośrodka Sportu i Rekreacji „Huragan”). Inwestycja okazała się być nietrafiona – glina w Wołominie była niezdatna do eksploatacji i zastosowania w produkcji cegieł.

Rozwój Wołomina jako osady fabrycznej nabrał jednak tempa. Powstające dzięki bliskiemu sąsiedztwu linii kolejowej ośrodki letniskowe stają się bardzo popularne w środowisku warszawskim. Zaczęli przybywać tutaj znani ludzie, zachęceni przez dobre połączenie z Warszawą oraz dobre warunki ekologiczne. W 1895 roku osiedlił się tutaj wybitny geograf i publicysta Wacław Nałkowski. Buduje on na stałe wrośnięty już w pejzaż i historię naszego miasta dom, nazwany później przez jego córkę pisarkę Zofię Nałkowską „Domem nad Łąkami” (dziś w tym domu mieści się Muzeum Zofii i Wacława Nałkowskich). W 1902 roku powstaje w Wołominie pierwsza fabryka, a w 1905 roku – huta szkła „Wołomin”. Szybko wzrasta zapotrzebowanie na siłę roboczą; trzeba było zatrudniać chłopów z okolicznych wsi. Mimo dochodzącej w porze letniej do 18 tys. liczby mieszkańców Wołomin oficjalnie nie był jeszcze miastem ani nawet osadą miejską – był wsią. Okazja na zmianę tego stanu rzeczy pojawiła się po wybuchu I Wojny Światowej. Chcąc uzyskać poparcie ludności Polski, władze rosyjskie zezwoliły w 1914 roku na powoływanie Komitetów Obywatelskich. Ich zadaniem było lepsze zorganizowanie zaopatrzenia miejscowości w artykuły pierwszej potrzeby. 10 sierpnia 1914 roku na terenie Wołomina powstaje pierwsza taka organizacja w Królestwie Polskim – podwaliny pod przyszły samorząd terytorialny. Przewodnictwo Komitetu objął Henryk Konstanty Woyciechowski. Powołał on również Straż Obywatelską, która była organem porządkowym Komitetu. Jej działalność obejmowała również przeprowadzanie szczepień przeciw ospie, otwarcie laboratorium i założenie herbaciarni. 9 sierpnia 1915 roku na teren powiatu radzymińskiego wkraczają Niemcy – z nowym projektem administracji i pomysłem na pozyskiwanie przychylności mieszkańców okupowanych terenów. Tym nowatorskim pomysłem było dostosowanie podziału administracyjnego do stanu faktycznego. W ten właśnie sposób z gminy Ręczaje w 1916 roku zostaje wydzielony Wołomin jako osada fabryczna z prawami osiedla miejskiego. Komisarzem zostaje mianowany Józef Strohmajer. Wydzieleniu Wołomina brakowało jednak rangi prawnego dekretu potwierdzającego „umiastowienie” – dlatego też nie obchodzimy tego wydarzenia jako początku praw miejskich.
Po 11 listopada 1918 roku Wołomin stał się osadą gminną i był nią aż do 4 lutego 1914. Tego właśnie dnia, na mocy dekretu o samorządzie miejskim podpisanym przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, osada Wołomin otrzymuje prawa miejskie a Józef Lewański – jej dotychczasowy wójt – zostaje pierwszym burmistrzem Wołomina.

Wołomin był niewątpliwie najszybciej rozwijającym się ośrodkiem fabrycznym i wypoczynkowym w okręgu podstołecznym. W trakcie kampanii wrześniowej Wołomin nie poniósł poważniejszych strat. 10 września lotnictwo niemieckie dokonało nalotu. Zniszczeniu uległo kilka domów. Mieszkańcy miasta czynnie wzięli udział w obronie niepodległości Polski. Walczyli dzielnie na polach bitew, w obronie Warszawy. 14 września do Wołomina wkroczyły oddziały niemieckie. W wyniku przyjętych porozumień pomiędzy Rzeszą a ZSRR, miasto znalazło się w niemieckiej strefie okupacyjnej. Już od pierwszych dni okupacji mieszkańcy podjęli aktywny udział przy tworzeniu organizacji konspiracyjnych. W mieście zaczęła dominować Organizacja Wojskowa “Wilki”, której założycielami byli: Józef Bieniek i Kazimierz Maliński. Obok OWW powstała Komenda Obrońców Polski (KOP) i o kadrowym obliczu Służba Zwycięstwu Polsce (SZP). SZP z początkiem 1940 r. zostało przemianowane na Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), i od tego momentu zaznacza się większa aktywność organizacyjna. W momencie powstania z ZWZ Armii Krajowej, większość lokalnych ogniw różnych organizacji konspiracyjnych uległa scaleniu. Jedynie część OWW jesienią 1942 r. przystąpiła do tworzących się Narodowych Sił Zbrojnych. Obie organizacje prowadziły walkę z okupantem hitlerowskim na wszystkich kierunkach aktywności konspiracyjnej. Wołomin stał się wiodącym ośrodkiem dywersji, sabotażu, kolportażu prasy podziemnej. Tu w krótkim okresie czasie znajdowała się drukarnia “Szańca” – organu NSZ. W Wołominie powstało pismo AK “Na przedpolu” oddziałujące na cały teren powiatu radzymińskiego. Z uwagi na ogromne zaangażowanie mieszkańców miasta w walkę z wrogiem, Niemcy nazwali Wołomin “banditenstad”. Mimo wielu aresztowań, łapanek, publicznych egzekucji nie udało się hitlerowcom złamać w miejscowym społeczeństwie ducha i wiary w końcowe zwycięstwo.
Okres okupacji spowodował zahamowanie rozwoju miasta, likwidację zakładów pracy. Z życia miasta zniknęła na zawsze mniejszość żydowska, którą w 1942 Niemcy przesiedlili do warszawskiego getta. Tam wołominianie pochodzenia żydowskiego podzielili los warszawskich Żydów. W końcu lipca 1944 r. front niemiecko-radziecki błyskawicznie zbliżył się do granic miasta.
Dnia 26 lipca 1944 r. AK pod dowództwem majora Edwarda Nowaka “Joga” (w 1939 r. brał udział w obronie Lwowa) rozpoczęła w powiecie radzymińskim akcję “Burza”. Jako oddziały 32 pułku piechoty w kolejnych dniach “Burzy” zdobyły ważny węzeł kolejowy w Tłuszczu, oraz główne centrum administracyjne powiatu – Radzymin. W walkach tych uczestniczyli powstańcy z Wołomina. Natomiast sam Wołomin został opanowany przez oddziały wywodzące się z NSZ.

Od 30 lipca do 6 sierpnia 1944 r, Wołomin stał się centralnym punktem bitwy pancernej, największej jaka została stoczona na ziemiach polskich, a trzeciej – jak podają historycy – co do wielkość w II wojnie światowej, po Kursku i Falaise. Kiedy 6 września 1944 ponownie do miasta wkroczyły oddziały Armii Czerwonej, zastali wymarłe miasto. Ludność cywilna została przez Niemców w połowie sierpnia wygnana z miasta, w trakcie działań wojennych uległy zniszczeniu dworzec kolejowy i kościół. “Wyzwolenie”, które było dziełem żołnierzy radzieckich sprowadziło na ocalałą ludność nowe represje. Do stycznia 1945 r. do łagrów i kopalń w głębi ZSRR wywieziono żołnierzy AK i NSZ, najaktywniejsi działacze konspiracji niepodległościowej zostali po przesłuchaniach rozstrzelani. Wołomin z trudem podnosił się po latach wojny. Zniszczony, wyludniony, w nowym ustroju, z nowymi elitami politycznymi powstawało nowe miasto. Proces uprzemysłowienia miasta i bliskie położenie przy Warszawie, spowodowało napływ ludności w różnych stron Polski. Przyspieszenie rozwoju miasta przyniosło przeniesienie siedziby powiatu z Radzymina do Wołomina w lipcu 1952 r.

W przygotowaniu…

14 listopada 1421 roku w tzw. Metryce Mazowieckiej pojawia się pierwsza wzmianka o majątku Wołomin, który w metryce występuje pod nazwą Volin. Jedna z kolejnych nazw wsi i folwarku – Volumin – powinna być już nam trochę bliższa przez swoje brzmienie. Rycerz Stanisław już w 1437 roku (a był wówczas skarbnikiem czerskim) sprzedał 10 włók zwanych „Volunska Dambrowka” Janowi z Radwankowa. Potomkami Jana byli dziedzice, którzy przyjęli nazwisko Wołuńscy herbu Jastrzębiec. Miejscowość pod nazwą Wołomin występuje w dokumentach od roku 1530.

Rezerwaty

Na terenie gminy Wołomin, w granicach administracyjnych miasta Wołomin znajdują się Białe Błota będące obszarem Natura 2000, oznaczone kodem PLH140038. Białe Błota zostały ustanowione Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie specjalnego obszaru ochrony Siedlisk Białe Błota na podstawie Decyzji Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny. Powierzchnia ww. obszaru wynosi 31,43 ha.

Gmina Wołomin leży na trasie linii kolejowej Warszawa-Białystok (Rail Baltica). Na terenie miasta znajdują się dwie stacje kolejowe: Wołomin oraz Wołomin Słoneczna, na których zatrzymują się pociągi Kolei Mazowieckich (trasa R6). Dodatkowo na stacji Wołomin zatrzymują się wybrane pociągi dalekobieżne obsługiwane przez PKP PLK.
Komunikację miejską na terenie gminy Wołomin obsługuje firma Stalko na zlecenie ZTM Warszawa. Funkcjonuje 5 linii dziennych (L35, L36, L37, L38, L40) oraz jedna nocna (N62). W pojazdach obowiązuje taryfa ZTM Warszawa. Prywatni przewoźnicy obsługują oddzielne połączenia z Warszawą, Tłuszczem, Małkinią oraz Radzyminem.
Pod koniec września zostanie oddane do użytku nowoczesne centrum przesiadkowe zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie stacji PKP Wołomin.

Instytucje kultury i sportu

Instytucje kultury i sportu
Ośrodek Sportu i Rekreacji „Huragan” w Wołominie
ul. Korsaka 4, 05-200 Wołomin
tel./fax: 22 776 33 71
e-mail: sekretariat@osir.wolomin.pl
www.osir.wolomin.pl

Samorządowa Instytucja Kultury
„Park Kulturowy Ossów Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku”
ul. Matarewicza 148, 05-230 Kobyłka
tel/fax: (0-22) 209-50-78
e-mail: biuro@ossow1920.pl
www.ossow1920.pl
www.facebook.com/ossow1920
Biuro jest czynne od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00-17.00.

Muzeum im. Zofii i Wacława Nałkowskich „Dom nad Łąkami”
ul. Nałkowskiego 17, 05-200 Wołomin
tel/fax: 22 786 22 19
www.muzeumnalkowskich.pl
www.facebook.com/MuzeumNalkowskich
Czynne od wtorku do niedzieli w godz. 10 – 15.

Miejski Dom Kultury
ul.Mariańska 7, 05-200 Wołomin
tel: 22 787 45 13, fax: 22 787 87 63
e- mail: mdk@mdkwolomin.pl
www: mdkwolomin.pl
www.facebook.com/mdkwolomin

Miejska Biblioteka Publiczna im. Zofii Nałkowskiej
ul. Wileńska 32, 05-200 Wołomin
tel.: 22 776 29 53
e-mail: mbp@biblioteka.wolomin.pl
www.biblioteka.wolomin.pl
www.facebook.com/BibliotekaWolomin

Filia os. Niepodległości
ul. Kazimierza Wielkiego 1
tel. 22 776 30 28
www.facebook.com/bibliotekaosiedle

Filia Ossów
ul. Matarewicza 148, Ossów
tel. 519 723 730
www.facebook.com/FiliaOssow

Filia Zagościniec
ul. 100-lecia 41, Zagościniec
tel. 503 417 070
www.facebook.com/bibliotekazagosciniec

W przygotowaniu…

W przygotowaniu…

W przygotowaniu…

Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej
ul. Sasina 15, 05-200 Wołomin
tel./fax: 22 787 64 60 do 62 lub tel: 22 787 76 36
Całodobowo: 22 787 64 60; 998

Ochotnicza Straż Pożarna w Ossowie
ul. Matarewicza 150, Ossów, 05-230 Kobyłka
tel: 22 786 13 70

Ochotnicza Straż Pożarna w Majdanie
ul. Racławicka 26, Majdan, 05-200 Wołomin
tel: 22 787 41 28

Ochotnicza Straż Pożarna w Starym Grabiu
ul. Cichorackiej 3, Stare Grabie, 05-200 Wołomin

Ochotnicza Straż Pożarna w Wołominie
ul. Żelazna 8/10, 05-200 Wołomin
tel: 22 787 83 54

Ochotnicza Straż Pożarna w Zagościńcu
ul. 100-lecia 41, Zagościniec, 05-200 Wołomin

5.6 Pozostałe instytucje (przychodnie, apteki, posterunki policji, urzędy pocztowe, banki)

Komenda Powiatowa Policji w Wołominie
ul. Wileńska 43a, 05-200 Wołomin
tel: 22 776 20 21, 22 60 47 900
fax: 22 776 43 62

Komenda Straży Miejskiej w Wołominie
ul. Legionów 31A, 05-200 Wołomin
tel./fax: 22 787 90 50; 519 151 363
e-mail: wolomin.sm@gmail.com
www: http://strazmiejskawolomin.pl

Gminne przychodnie:

Miejski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej nr 1 w Wołominie
ul. Prądzyńskiego 11, 05-200 Wołomin
tel: 22 776 26 86, 776 26 05
fax: 22 776 23 80
www.mspzoz1.pl/

Miejski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej nr 2 w Wołominie
ul. Wileńska 74, 05-200 Wołomin
z filią w Zagościńcu, ul. Kolejowa 17
tel: 22 776 26 56, 787 54 16
fax: 22 787 51 016
e-mail: mspzoznr2wolomin@pro.pl